فرزندم قهر میکنه محلش بزارم یا نه

واکنش مناسب به قهر کردن کودک وقتی کودک ما مثلأ پای سفره قهر میکنه، مادرها، فقط این دو گزینه به ذهن شون میرسه که بهش توجه کنم یا نه؟ اگر توجه کنم، لوس میشه و مدام ازم توجه میخواد اگر توجه نکنم هم با کمبود عاطفی بزرگ میشه سوالی که اینجا پیش میاد اینه که چرا مادرها فقط این دو گزینه به ذهن شون میرسه؟ و هیچ کس فکرش به گزینۀ سوم نمیرسه؟!!!

برای درک کردن پاسخ این سوال، به این مثال واقعی توجه کنید: در یکی از جلسه‌های درمانی، آقایی از پرخوری زیاد سر سفره، شکایت داشت و می‌گفت که بیشتر از حد نیازم غذا میخورم و همیشه اذیت میشم و مفهومی به اسم سیری برام بی‌معنیه. در هنگام ریشه‌یابی مشکل، به خاطره ای از سن چهار سالگی ایشون رسیدیم که همیشه سر سفرۀ غذا، بدون هیچ دلیل واضحی قهر میکرده و خواهر بزرگتر هم از این حرکت ایشون ناراحت میشده و مسخره‌ش میکرده و به برادرش حس تنهایی و بد بودن رو منتقل میکرده. مادر هم توجه چندانی نمیکرده چون این کار هر روزۀ ایشون بوده و مادر از توجه کردن به فرزندش خسته شده بوده. وقتی دلیل قهر کردن های ایشون رو در اون سن پرسیدیم، خودش هم دقیقاً نمیدونست چرا این رفتار رو میکرده و احساس بدی نسبت به این حرکت خودش پیدا کرد چون تنها کسی که قهر میکرده، ایشون بوده.

اما وقتی به لایه‌های زیرین ناخودآگاهی ایشون رفتیم، متوجه شدیم که هدف ایشون از قهر کردن سر سفره این بوده که تصور میکرده، مادر و خواهر و برادرای بزرگتر، همگی با هم در یک جبهه هستن و با همدیگه اوکی هستن و خودش رو جدا از اونها میدیده و حس تنهایی میکرده. ترفند ناخودآگاهی ایشون برای حل این معضل در اون سن این بوده که قهر میکرده تا بتونه توجه مادر رو به سمت خودش بکشونه تا حس کنه مادرش در جبهۀ خودشه و دیگه حس تنهایی نکنه. اما تنها نتیجه ای که میگرفته، مسخره شدن از سمت خواهر و بی‌توجهی مادر بود. حالا برگردیم به سوالی که در ابتدای متن مطرح شد. اگر فرزند ما قهر کنه، باید بهش توجه کنیم یا نه؟ در این مثال واقعی اگر مادر به کودک خودش توجه میکرد، کودک انتظار داشت مادرش هر روز بهش توجه ویژه داشته باشه و اگر توجه نمیکرد، در بزرگسالی دچار مشکل پرخوری میشه( یا هر عارضۀ دیگه) پس هیچ تفاوتی نمیکنه که مادر در اون لحظه به کودکش توجه کنه یا خیر، چون مشکل اصلی کودک، از جای دیگه‌ای شروع شده. یعنی کودک از قبل، احساس تنهایی بهش دست داده و قهر کردن براش یک بهونه هست تا به مادرش بفهمونه که تا اینجای کار رو اشتباه کردی. اما چون بلد نبوده حرف دلش رو بزنه و یا اصلأ خودش هم نمیدونسته چه مشکلی داره، پس در واقع در حال تلافی رفتارهای گذشتۀ مادرش بوده، پس فرقی نمیکنه که در عمل، مادرش چه واکنشی نشون بده چون کودک در اون لحظه هیچ مشکل خاصی نداره، پس مادر هر کاری که در این لحظه انجام بده، انگار هیچ کاری نکرده.

احساس تنهایی کودک، ناشی از بی‌توجهی های مادر بوده چون خواهر بزرگتر هم به این دلیل برادرش رو مسخره میکرده چون یادش میومده که مادرش بهش توجهی نمیکرده و حالا اگر ببینه که مادر به برادر کوچکتر توجه کنه، حسادت میکنه و برای تلافی، شروع میکنه به مسخره کردن برادرش تا اینکارش رو تکرار نکنه و مادر بهش توجه نکنه. پس اینجا مشخص میشه که مادر عمومأ اهل توجه کردن به فرزندانش نبوده. پس اگر مادر در اون لحظه به فرزندش توجه هم بکنه، هیچ فایده‌ای نداره چون مادر در حال تظاهر به توجه کردن هست و فرزندانش، حسش رو متوجه میشن. پس پاسخ سوال این میشه: فرقی نمیکنه که به کودکی که قهر کرده، توجه کنیم یا نه، چون کودکی که قهر میکنه، معنیش اینه که از قبل بهش آسیب خورده و حالا داره با قهر کردن، تلافی میکنه.

راه درمان: در این مواقع مادر باید بجای تغییر رفتار، به یک درمانگر مراجعه کنه و مشکلات درونی خودش رو که چرا نمی‌تونه به فرزندانش عمیقاً توجه کنه رو درمان کنه تا احساسی که به فرزندانش منتقل میکنه، سرشار از حس توجه باشه، چون بچه‌ها، با رفتار و گفتار والدین‌شون کاری ندارن، بلکه احساسات درونی اونها رو دریافت میکنن.